De zeilen, de duurzame motor bij uitstek

Duurzaam Jacht zal lekker zeilen. Dat is belangrijk, want als je lekker zeilt, motor je minder. Dat is duurzaam. Het zeiloppervlak is zo groot, dat het jacht onder normale condities snel genoeg zeilt om de schroeven te laten draaien en de dynamo’s aan te drijven. Voor het opladen zal het jacht minimaal 5,5 knoop (zeemijl per uur) moeten varen. Dat is niet langzaam, maar ook niet snel voor een jacht met deze waterlijn. Alleen als Duurzaam Jacht hoog aan de wind vaart, zal alle energie nodig zijn voor de vaart en zullen de schroeven stil staan. Het polair diagram hieronder laat dit zien. Het jacht zal bij 12 knopen wind (zie de kromme lijn met de ‘12’) die onder een hoek van 60 graden inkomt (zie de rechte lijn met 60 graden) ruim 6,5 knopen varen. Natuurlijk moet er dan een schroef in het werk gezet en dat gaat ten koste van de snelheid. Maar dan zal de 5,5 knoop nog wel gehaald worden.

Laten we eens een nadere blik werpen op de diverse zeilen en waarom ze zijn zoals ze zijn.

Het grootzeil

Het grootzeil is met zijn 39 m2 nog goed te hijsen door 1 persoon. Omdat de wind hoger harder waait (zie bijgaand plaatje), is het grootzeil bovenin uitgebouwd met zeillatten. Want als je dan zo’n oppervlakte hijst, moet het wel zo effectief mogelijk benut worden.

Bijkomend voordeel van de zeillatten is dat ze makkelijker een goed profiel geven voor aandewindse koersen, en dat is voor toerzeilers prettig. Ben je shorthanded, wat veel voorkomt op toerjachten, dan staat het zeil bij het hijsen en strijken vaak langer te klapperen en daar gaan de zeilen vaak van kapot. Dan is het doorgelatte zeil voordelig, want dat voorkomt dat het doek gaat slaan.

Nadeel van zeillatten is dat ze kwetsbaar zijn, in het bijzonder de zeillatkarren. Van de Gruiter levert daarvoor zeillatkarren van Frederiksen die wel duur, maar verschrikkelijk goed zijn. Dick Koopmans zeilt er al jaren zijn wedstrijden mee zonder ooit een probleem te hebben gehad. 

De fok en stormfok

De fok is een echte fok, dus zonder overlap over het grootzeil. Het zeiloppervlak is 18 m2. Het zeil heeft een hoge aspect ratio (lengte/breedte verhouding) en is daarmee efficiënt. Het is een boomfok, simpel met 1 schoot in het midden. Dit is voor toerzeilers lekker makkelijk, want met overstag gaan, gaat hij vanzelf mee.

Op Duurzaam Jacht is gekozen om de fok niet te rollen, maar aan de leuvers te laten. Er kan alsnog een rol worden ingebouwd, maar we beginnen concessieloos. De rol is nu eenmaal een concessie, vooral als je half ingerold gaat varen. Met hardere wind heb je een strakker gespannen voorlijk nodig voor een vlakker zeil, maar ingerold wordt de voorlijkspanning juist klein en staat het zeil ‘als een zak’. De fok wordt dus simpel gereefd met een bindrif. Zo houden we bovendien het zwaartepunt lager dan met een rolfok. Dat is vooral met zwaar weer prettig. De stormfok is 6 m2 en vlak.

Code 0 (gennaker) voor regeneratie-snelheid en spielerei 

De Code O is 68 m2 en daarmee zo groot als grootzeil en fok. Het is een echt lichtweerzeil, dat op een furler gehesen wordt en dan uitgerold. Doel ervan is dat je ook met licht weer, bijvoorbeeld 7-8 knopen wind (windkracht 3) nog boven de 6 knopen bootsnelheid kan komen om de dynamo’s te laten genereren. Het is natuurlijk ook gewoon een ‘speelzeil’ bij licht weer, als fok en grootzeil staan en het zeilen een saaie bezigheid dreigt te worden. Je kunt er met weinig wind lekker mee aan de gang.

Hier is de concessie van de furler wel genomen, want een dergelijke lap zeil is eenvoudig te groot om shorthanded goed te hijsen.

Het bezwaar van de aerodynamisch slechte prestaties van een half ingerold zeil bij harde wind, telt niet voor de Code 0, want dan rol hem je helemaal weg en hoort hij in de zeilenberging.

De bezaan: druiltje en apparatenpaal 

De bezaan heeft maar 5,5 m2, ter vergelijking zo groot als het zeiltje van een Laser. Voor de voortstuwing werkt het niet. Maar als het jacht met opgetrokken zwaard voor anker ligt (bijvoorbeeld op de Wadden), gaat het makkelijk achter het anker zwaaien. Soms ligt het jacht bijna dwarszees op de golven. Dat slaapt onplezierig. Hijs je het druiltje, dan worden die uitslagen veel kleiner, klein genoeg om van het rollen geen last te hebben.

De bezaan is ook een mooie paal waar the Archimedes windmolen in komt. Een oplossing op een RVS paaltje van 3 meter, werkt niet voor een toerjacht, die doorgaans in de luwte voor anker gaat of in een haven ligt. Bovendien moet het dan een klein molentje worden. En wij willen serieus opwekken, ook met wat minder wind. Dus is daar de bezaan, waar de Archimedes molen (zie plaatje) op zo’n 7,5 meter boven het wateroppervlak zal draaien.

Ook de radar kunnen we op de bezaan zetten, precies op die hoogte dat hij effectief is, en niet hoger, om het zwaartepunt laag te houden.

Het doek: duurzaam

Iedere zeiler wil dat zijn zeilen zo vormvast zijn als mogelijk is. Indien goed gemaakt, levert dit de meeste voortstuwing op. Men kiest dan het liefst voor laminaat, omdat het vormvaster is dan Dacron. Laminaat is erg duur en omdat het kwetsbaar is, is het geen lang leven beschoren. Echt duurzaam is Contender’s Fibercon Hybrid . Fibercon Hybrid is een zeer vormvast doek. Dit is zeildoek waarin met een speciale techniek het nauwelijks rekbare dyneema in is geweven. Zo is een zeer vormvast doek ontstaan, dat veel sterker is en dat veel, veel langer meegaat dan gewoon Dacron, en zeker het Dacron waar men de goedkope zeilen van maakt. Waar het goedkope zeil na een paar jaar al is uitgezeild, loopt Duurzaam Jacht nog steeds een mijl harder. Meer interesse in dit slimme doek? Zie Fibercon Hybrid.

Goed zeildoek moet goed gemaakt worden en Fibercon Hybrid bovendien is doek dat je niet aan het eerste het beste Chinese naai-atelier overlaat. En we zijn een duurzaam project en dan kies je in beginsel niet voor het risico op kinderarbeid of slechte arbeidsomstandigheden. Zwaan Sails is een van de Nederlandse kwaliteitszeilmakers die de kennis en kunde heeft, en daarbij, net zoals wij, begaan is met duurzaamheid in de breedste zin van het woord.