Duurzaam Jacht ‘Ya’ zeilt rond de aarde op wind- en zonnekracht!

Windmolens op de Noordzee

Het hengeltje gaat altijd uit, maar een visje krijgt Hoefnagels er tegenwoordig nog zelden aan. “Vroeger was de Noordzee een zeilgebied en een visgebied, met veel scheepvaart en wat boortorens. Maar allengs merk ik dat ik er geen visje meer vang en zie ik enorme windparken als paddenstoelen uit de grond schieten. Het raakt hier vol en dood. De Noordzee lijkt nu wel een wingewest.”

Maar die windparken helpen toch?

“Ze dekken nog niet eens 4% van de behoefte, en dan nog alleen berekend met wat goochelarij. Als we wat anders omgaan met energie, is deze windmolenbouw-tegen-de-klippen-op al helemaal niet nodig. Met wat andere voorzieningen, gewoon in de winkel te koop, en een wat ander gedrag kan het makkelijk met 80% minder en heb je ook nog meer comfort. Dat toont Duurzaam Jacht aan.”

Dolfijnen en walvissen

“Al op het Kanaal komen de dolfijnen de Ya verwelkomen om de oceaan op te zeilen. We zien ze midden op de Atlantische Oceaan, bij Panama, op de Stille Oceaan, bij Australië, Bali, Zuid Afrika. 

Op de Stille Oceaan ergens voorbij Tonga en de Cook Islands zagen we walvissen. Alsof ze speelden met de Ya: ze doken onder, maakten een schroef of een halve slag, kwamen boven, het was alsof we deel hadden aan een walvissenfeestje.”

Great Barrier Reef en het broeikaseffect

“Het varen en snorkelen door het Great Barrier Reef is een hoogtepunt en een dieptepunt geweest. We hebben door een fantastische vormen- en kleurenpracht gezwommen, zo mooi dat je het met je eigen ogen moet zien om te geloven dat zulke stukjes er op de aarde zijn. Stukjes? Een gebied van 2300 mijl lang! En dan het dieptepunt. Het noordelijk deel, van bijna duizend mijl, is voor 2/3 beschadigd of dood. Het koraal is er vaak grijzig en bruin. Deze kwetsbare organismen zijn zo massaal gestorven, omdat er enkele jaren geleden de stroom van de oceaan wat warmer was. Dat laat zich verklaren vanuit de opwarming van de aarde. Het water was maar enkele graden hoger, maar daarmee is het omslagpunt bereikt, waarbij het koraal massaal afstierf. Zo zien we bewijs van het subtiele evenwicht waarmee een ecosysteem in elkaar zit. En hoe gaat het zometeen met overstromingen van deltagebieden als Bangladesh, de klimaatvluchtelingen, de sociale onrust die dat op wereldschaal teweeg brengt? Is die uitstoot van CO2 nu zoveel waard om ‘gewoon’ mee door te gaan? Duurzaam Jacht maakt duidelijk dat het overbodig is. Het is ook zonde. En, vanuit de ethiek van het omgaan met de aarde, wil je zelf wel zo in het leven staan? Wie wil geen goed leven voor zijn kinderen en kindskinderen?”

Sail global, buy local

“We leerden van andere zeilers om je verse voedsel niet in de supermarkt maar op de lokale markt te kopen, want dat is veel langer houdbaar. Want daar zijn fruit en groente niet gekoeld bewaard of vervoerd, vaak over enorme afstanden. Het blijft dan veel langer houdbaar aan boord en er is geen energie voor verstookt (op zeeschepen vaak van de meest vervuilende soort ruwe olie). Lokaal kopen is goedkoper, en je spreidt het geld onder de lokale bevolking. Dit is duurzaam boodschappen doen. En het is een feest. De markt is ook een ontmoetingsplaats. Dan zie je dat de wereld barst van de leuke, warme, en vaak zo gastvrije mensen. Sail global, buy local  is het credo aan boord van de Ya.

We leerden ook, wil je de cultuur leren kennen, ga dan naar de kerk. In Polynesië leeft iedereen toe naar de mis op zondag. Een kwart van de kerk bestaat uit het koor, met gitaar- en ukelelespelers. De liederen zijn in het Frans en Polynesisch, dat makkelijk mee te zingen is. En anders helpt je buurman je wel.”

Afstervend plankton?

“Theo, een opstapper, deed consequent waarnemingen voor The Ocean Clean Up. Dan valt op dat er mijlenlange bruinachtige sporen door het oceaanwater lopen. Olierestanten van een schip? Onwaarschijnlijk. Of massaal afgestorven algen, of plankton? Dan slaat mij als milieukundige de schrik om het hart, want het afsterven van plankton in een oceaan is een veel groter probleem dan kappen van het hele Braziliaanse regenwoud. Een stukje ecosystematiek: het afsterven wordt veroorzaakt door de temperatuurstijging van de zee, die wordt veroorzaakt door de opwarming van de aarde, die wordt veroorzaakt door de methaan- en CO2 laag in de dampkring, die wordt veroorzaakt aanvankelijk door ons. Maar dan volgt een runaway: de afsterving van plankton zorgt weer voor CO2 en methaan, wat dus het broeikaseffect verder vergroot, enzovoorts.

Of we nu afstervend plankton zien, je weet het niet. Maar het voelt niet goed. Theo noteert het.”

Gedrag veranderen en veel genieten

De opstappers zelf die een stuk van de reis meezeilden, genoten van het duurzame varen. Ze waren van alle leeftijden, van 15 tot 79 jaar. “Duurzaamheid trekt blijkbaar enthousiaste en positieve mensen aan. Ieder deed graag mee en allen hebben het uitgesproken naar hun zin gehad. Sommigen werden prompt ook vrijwilliger (zie www.duurzaamjacht.nl). Het vereist gedragsveranderingen. Men kookte, en al doe je het anders dan thuis, iedereen kookte graag. Men waste, en al doe je het anders, nu doe je het waterbesparend en fossielvrij en men deed het graag. Men zeilde, en men zeilde veel en graag. Peter: “We zeilden meer dan mensen met een dieselmotor aan boord, terwijl die mensen zelf zeiden dat ze ongelukkig waren met het ge-motor. Snappen doe ik dat niet, maar zij vinden blijkbaar zelf dat fossielvrij varen ook gelukkiger maakt.“

Concessies? Wie?

Ook komt de vraag wat de concessies zijn van het energieneutraal varen. Hoefnagels: “Wij kunnen in accu’s minder energie meenemen, in vergelijking met een diesel. We zouden twee etmalen langzaam kunnen motoren. Opvallend is, we hebben het nooit nodig gehad, want we kozen voor zeilen. Mensen vragen vaak: Maar wat moet je zonder dieselmotor als je in nood zit? Na 50 jaar zeilen zeg ik: neem dan elektromotoren, want juist als je in nood zit laat zo’n complexe verbrandingsmotor je in de steek.”

Of je met het leven aan boord verder veel concessies moet doen? “Even op een rijtje: de Ya heeft twee elektromotoren, die in tegenstelling tot verbrandingsmotoren geen onderhoud behoeven. Ze stinken niet, ze zijn schoon en ze nemen heel weinig plek in. Ze zijn in het gebruik zo stil dat we ze onder het zeilen soms vergeten uit te zetten. Dus dat is genieten van de natuur. In de kombuis staan een waterkoker en een inductiekookplaat. Die doen hun werk vlug, veilig en voordelig. Het levert comfort, want er wordt ook geen waterdamp in je kajuit uitgestoten die alles vochtig maakt. We hebben dikke PIR-isolatie op de huid, dat vergelijkbaar is met de isolatiewaarde van een huis. Zo blijft het binnenklimaat aangenaam, ook als het wat frisser wordt. Het voor oceaanvaart goedgekeurde jacht heeft grote ramen in een ruime brede romp. De hoofdredacteur van Zeilen Magazine zeilde mee en schreef: 'Je waant je in een studio, met zoveel gemakken.' En ondertussen zeilen we een lichte boot, die zelfs door de doldrums kan varen. Zonder diesel! Dus wie doen er nu de concessies, de fossielvrijen of de fossielen?”

Begin juni komt de Ya weer naar Nederland. Wilt  weten waar en wanneer? Schrijf u in voor de Nieuwsbrief via www.duurzaamjacht.nl

Foto's door Laurens Morel, Caroline van Wijngaarden, Xander Burchartz, Theo te Winkel, Perry Parenkuan, Julia Beckers